DOSSIER PSYCHIATRIE & ASTROLOGIE
3. Psychose en behandeling

‘Door hun krankzinnigengestichten zo ruim open te stellen voor hun veronderstelde krankzinnigen, proberen de mensen elkaar slechts te verzekeren dat zij niet zelf gek zijn.’uit de Lettres Persanes van Montesquieu, aangehaald in "De Geheime Leer"  (Blavatsky, 1888)

 

PSYCHOSE EN BEHANDELING

In de visie van een psychiater Podvoll genaamd, is de psychose een ontsporing van de geest die een patiënt redding biedt in een geestelijk uitzichtloze situatie. Podvoll ziet voor alle psychosen gelijksoortige oorzaken. Kort samengevat zijn dat de knelsituatie waarin de patiënt is vastgelopen en de (heimelijke) wens van de patiënt om aan zichzelf te ontsnappen. De psychose vervult die wens: de waanzin biedt de uitweg uit een situatie die de patiënt geestelijk niet meer aan kan. 

Persoonlijk lijkt me dat een redenatie van lik-me-het-versje. De geest die ":ontsnapt" aan de bestaande werkelijkheid is een dynamiek die absoluut klopt, maar de verklaring dat de "waanzin" een uitweg biedt uit een situatie die iemand geestelijk niet meer aan kan is gebaseerd op de gedachte dat de geest "ontspoord" is in plaats van dat de geest iets "op het spoor" is in een gebied waar geen spoorboekjes bestaan. 

Astrologisch gaan psychosen in veel gevallen gepaard met een heftige Uranus-transit, in sommige gevallen met Pluto-Maan transits. Een eenvoudig voorbeeld van een onvrijwillige opname, die ik alleen maar plaats vanwege het feit dat alle belangrijke data bekend zijn:

Deze vrouw is geboren in 1884, (1 juni 1884, Vianen, 09.30 v.m. WPLT)  en destijds opgenomen in een wat toen nog heette " krankzinnigengesticht".  Dominant in haar horoscoop is Neptunus, die de heerser is van het 8e huis en haar Ascendant beïnvloed. Neptunus staat conjunct Mercurius. Het is best mogelijk dat zij "stemmen hoorde" van de "andere kant" (Vissen op 8), waarover ze iedereen vertelde (10e huis), maar veel weten we niet over haar geschiedenis en over haar innerlijk helemaal niets, dus alles is speculatie gebaseerd op haar horoscoop. Ze gaat een beetje als een raadsel de geschiedenis in (Neptunus in het 10e huis),  als iemand die in een "krankzinnigen"gesticht eindigde (Neptunus op het MC) maar zal in haar tijd ongetwijfeld een markante persoonlijkheid geweest zijn met zoveel planeten in het 10e huis en een Leeuw Ascendant.   Pluto in het 10e huis past bij een ziel die lessen ondergaat die te maken hebben met ofwel absolute onderdrukking door de maatschappij, ofwel met het in je eigen macht gaan staan. Deze vrouw is onvrijwillig opgenomen en dus "absoluut onderdrukt".  Mars in Leeuw is de heerser van de Zuidknoop in 9: het geeft  haar vermogen onafhankelijk voor zichzelf op te komen aan, wellicht op dramatische wijze, in ieder geval met een sterke ik-kracht.  In haar huwelijk zal ze zich ongetwijfeld niet makkelijk hebben aangepast, met de Maan in Maagd (mentaal sterk analytisch) conjunct Uranus (heer 7), heel onafhankelijk in werkelijkheid dus. Venus in Kreeft conjunct cusp 12 is de heerser van de Noordknoop: ze eindigde  cynisch genoeg "mooi verzorgd" in een krankzinnigen"gesticht", waar ze zeven jaar later stierf. Het lijkt wel een bestemming die "zo moest zijn".  De Zon is de heerser van de Ascendant, deze staat conjunct Saturnus (heer 6) in het 10e huis. Deze combinatie geeft aan dat ze heel goed verantwoordelijkheid aan kon, zeker in haar dagelijkse werk en in het zicht van de "wereld", en zich erg veel aangetrokken kan hebben van wat "de wereld over haar zei". Het is deze Saturnus-inhoud die plotseling doorbroken werd door een transit van Uranus vierkant erop, wat twee dingen kan betekenen: of er brak daadwerkelijk iets door en ze trok zich niet langer meer iets aan van "de wereld en hoe ze zich daarin moest gedragen" , waardoor har echtgenoot haar liet opnemen (Uranus is ook heer 7), omdat zij opeens helemaal aan de "andere kant van de werkelijkheid" zat: --met de barrière van "gedraag je in de wereld" dus aan de kant gezet door Uranus

Maria is de overgrootmoeder van Irena. Irena schrijft: 

Huwelijk = Utrecht, 19 sept 1908 Opname = 10 augustus 1922 * Gestorven = 22 dec 1929 Haar verhaal is tragisch. Veel weet ik er niet van. Mijn oma sprak nooit over haar jeugd. Maria had nog een tweelingbroer die een uur later is geboren. Mijn overgrootvader, Cornelis, was een oudere man, een charmante ober in een chique hotel in Utrecht. Maria, zijn vrouw, was 12 jaar jonger. Ze trouwden en kregen twee kinderen: mijn oma & een zoon. Volgens de spaarzame verhalen - of liever opmerkingen - van mijn oma was het geen goed huwelijk. Hij dronk te veel. Voor de buitenwereld was het gezin erg 'mooi'; mijn oma droeg altijd mooie kleding. Volgens het bevolkingsregister verhuisde Maria op 10-08-1922 naar de Agnietenstraat 2 te Utrecht. Daar was destijds het Willem Arnzthuis (psychiatrische inrichting) gevestigd. De reden van opname is nog steeds onduidelijk. 'Ze' zeggen dat hij haar kwijt wilde. Na enige jaren stierf ze waarschijnlijk in dat gesticht.

Huwelijk: 19 september 1908: Uranus transit anderhalfvierkant Mars (Uranus transit op 12.56 Steenbok Rx). Uranus is heer 7. De relatie die haar Mars-ik-kracht verandert. (Mars is de heerser van de Zuidknoop).
Opname: 10 augustus 1922, na 14 jaar huwelijk. Uranus 12.34 Rx in Vissen, vierkant de Zon/Saturnus conjunctie (en tegen cusp 8  (vrijheidsberoving) aan).  (Progr. Maan op 0 gr. Waterman oppositie Jupiter, de Maan, het ego, kan in principe inderdaad net hiervoor losgeslagen zijn uit de dagelijkse strukturen. 
Overlijden: 22 december 1929. Uranus nadert het eind van het 8e huis. De hele periode Uranus transit door 8 heeft ze dus in het "gesticht" doorgebracht. 

---

Uranus is de planeet die er voor zorgt dat we uit patronen breken, maar uit welke patronen? Van psychotische patiënten wordt beweerd dat ze het contact met de werkelijkheid kwijt zijn. De"werkelijkheid" die hier bedoeld wordt is de werkelijkheid zoals die door Saturnus in stand gehouden wordt in de horoscoop (die een schijnwerkelijkheid is, maar erg nuttig voor het functionele en sociale leven, sterker nog, zonder Saturnus zouden we niet functioneren, en ons niet aanpassen aan de SOCIALE werkelijkheid. 

Het wegvallen van Saturnus c.q. de doorbrekende Uranusenergie is de dynamiek, die echter vele verschillende oorzaken kan hebben, zoals bij elke Uranus transit bij elk mens duizenden mogelijkheden zijn waarop deze zelfde energie van versnelde vrijmaking uitwerkt en opbotst tegen Saturnus of hem aan de kant veegt zeg maar:- en "The Doors of Perception" open gaan.  

De reden dat ik begon over de ideeën van Podvoll was omdat hij waarschijnlijk wel iets heel zinnigs heeft ontdekt met betrekking tot de behandeling van psychotici.. Uit zijn werk: 

We wisten al dat psychotici geen behoefte hebben aan kritiek, terechtwijzing, discussie of overbezorgdheid. Waar het dan wel om gaat noemt Podvoll 'basic attendance': fundamentele aanwezigheid en aandacht. In de Nederlandse vertaling van zijn boek is "basic attendance" vertaald met "elementaire zorg" (weer zo'n voorbeeld van hoe vertalingen de clou weg kunnen laten van wat bedoeld wordt, basic attendance is "gewoon aanwezig" zijn).

Dat begrip "elementaire zorg"  doet  namelijk denken aan wassen, tanden poetsen, de boel opruimen. Maar dat is niet precies wat Podvoll ermee bedoelt. Het thuiszorg-team schept met 'elementaire zorg' het klimaat waarin de patiënt kan herstellen van zijn psychose, waarin de voorwaarden die de psychose in stand houden om zeep worden geholpen. Niet door agressie, flink oefenen, hard werken, doorzetten of wat dan ook, maar door op een milde, aanvaardende en vriendelijke manier aanwezig te zijn.

Een thuiszorg-team bestaat uit een teamleider en een stuk of acht personen. Ieder lid van het team doet een 'beurt' of 'dienst' van drie uur per week. Dat wil zeggen dat een patiënt maximaal twee keer per dag drie uur een lid van het team op bezoek krijgt. Ze kunnen dan samen de kamer opruimen, of op stap gaan, een spelletje spelen, praten, of helemaal nietsdoen. Het teamlid is er gewoon en verschaft de patiënt rust, houvast en aanmoediging. Regelmaat, zou je kunnen zeggen, maar dan letterlijk: een maat om je naar te regelen. Geen opgelegde schema's, geen dwang.

Ook de huisgenoten, dus de ouders of familieleden of gewoon huisgenoten van een patiënt, maken in principe deel uit van het team. "De huisgenoten hebben een unieke rol in deze gemeenschap", schrijft Podvoll, "in die zin dat ze niet proberen een soort therapeut te zijn en dat ze niet diensten draaien met de patiënt. Huisgenoot zijn is een aparte vorm van elementaire zorg. Omdat er eisen worden gesteld aan het op gang houden van een huishouding, soms temidden van een grote chaos, heeft het de voorkeur dat twee huisgenoten met een patiënt samenwonen (al is onder de juiste omstandigheden één ook mogelijk). Meer dan welk ander lid van het team moeten de huisgenoten geen therapeutische ambities hebben met betrekking tot de patiënt. Alleen dan kunnen ze eerlijk en 'net als thuis' omgaan met iemand die voor hen niet zozeer patiënt is als wel iemand met wie ze samenwonen."

De reden dat ik deze nuchtere benadering aanhaal is omdat ik vermoed dat dit wel eens een goede insteek zou kunnen zijn.. Ik heb namelijk eens iemand waargenomen  die midden in een psychose zat, en twee bezorgde familieleden op bezoek kreeg. De ene bezoeker was gewoon zichzelf,  was kalm en straalde rust uit, de ander zat er een beetje opgefokt bij en kreeg de wind van voren van de psychotische persoon. Eigenlijk wilde ze hem niet eens binnenlaten. Ze communiceerde voornamelijk met de kalme en rustige persoon en vertelde hardop dat ze daar het meeste behoefte aan had, en hem wel wilde zien. De kalme en nuchtere persoon ging vervolgens wat praktische hulp aanbieden, zoals  het ophalen van de post, en het opspeuren van  een verloren portemonnaie , en regelde een aantal zakelijke dingen voor haar. Ze vertelde dat ze heel erg opgelucht was en zich geholpen voelde door die persoon. De opgefokte bezoeker die zich klaarblijkelijk geen raad wist met de situatie heeft de psychotische persoon echter een aantal dagen later laten oppakken voor opname, zonder enige waarschuwing vooraf dat dit zijn plan was, dus opnieuw een geval van onvrijwillige opname, die onder dwang (met politie) plaats heeft gevonden. Vermoedelijk heeft de psychotische persoon alle Neptunische antennes al open gehad bij het eerste bezoek en al aangevoeld dat de intenties van deze opgefokte bezoeker haar geen goed zouden doen. Psychotici zijn namelijk enorm lucide op een heel ander vlak dan de "gewone werkelijkheid en reageren averechts op overbezorgdheid (en op kritiek, terechtwijzing of discussie zoals hierboven stond) en dat is hun goed recht. Sterker nog, ze konden wel eens gelijk hebben dat dat het laatste is waar ze mee geholpen worden alhoewel de psychiatrie hier ongetwijfeld kenmerken van de ""Narcistische persoonlijkheid"  uithaalt, waarover later meer. . Astrologisch  komt er hoe dan ook bij, dat als de Saturnus-barrieres doorbroken zijn, het concept van "tijd" en "ordening", niet meer helemaal hetzelfde is  (volgens dezelfde maat gaat) als binnen de beschermlaag van Saturnus (in de astrologie beheerst Saturnus tijd en ruimte, chronologische tijd wel te verstaan) en het fenomeen van eenvoudigweg "regelmaat" via afspraken, tijd, de klok, kan iemand volgens mij inderdaad langzaam aan weer binnen de Saturnus-"werkelijkheid" van conventioneel aanvaarde tijdsnormen terughalen, gaat helemaal vanzelf en het hoeft niet geforceerd te worden of onder dwang te gebeuren als de patiënt dat aangeeft niet te willen. Ik vermoed dat het probleem van psychose in sommige gevallen echter ook door een ander forceren ontstaat,  wat net zo'n probleem is, bijvoorbeeld in die gevallen van geforceerde bewustzijnsverruiming zoals door middel van drugs of slaaponthouding.

Een ander voorbeeld was een televisie-uitzending in 2007 (ik ben kwijt waar ik het zag) van een jongeman die vertelde dat hij op een gegeven moment naakt in zijn kamer aan het dansen was op muziek, zich van geen kwaad  bewust en iets uit zijn raam gooide (in een psychotische toestand). Buiten liep toevallig politie, die hem naakt zagen dansen, en ze kwamen naar binnen. In zijn andere werkelijkheid, onschuldig, (hij had de wet immers niet overtreden) nodigde hij de politiemensen uit om met hem mee te dansen. Hij zag de ernst van zijn situatie niet helemaal in, hij was niet bezig met de sociale werkelijkheid van de functie van politiemensen, hij zag ze als mensen die het waarschijnlijk leuk zouden vinden mee te dansen (het zou me niets verbazen als hij ze in werkelijkheid op zielsniveau waarnam buiten de sociale beperkingen van conventie en maatschappelijke functionaliteit om). . Hij werd opgepakt en opgenomen. In de uitzending vertelde hij zelf dat hij waarschijnlijk sneller genezen zou zijn als hij gewoon rustig thuis bij zijn moeder was verbleven en zo lang een moeder niet in paniek raakt en aan "basic attendance" doet, denk ik dat deze man het helemaal juist had. Sterker nog, ik vraag me eigenlijk af waar hij van genezen moest? Het kan heel bevrijdend zijn om naakt te dansen op muziek lijkt me zo, en het is zeker heel Uranisch... (dansen valt ook onder Uranus). Hij hield even geen rekening met de sociale context (werkelijkheid) van het leven (was het contact met "de werkelijkheid" kwijt zouden psychiaters zeggen), maar is dat verboden zo lang iemand de wet niet overtreedt?